Marzanna Pogorzelska

wieloletnia nauczycielka języka angielskiego i opiekunka Szkolnej Grupy Amnesty International w I Liceum Ogólnokształcącym w Kędzierzynie-Koźlu. Obecnie wykładowczyni, związana z anglistyką w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego, na której to uczelni pełni także funkcję Pełnomocniczki ds. równego traktowania. Realizatorka licznych projektów dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji, adresowanych zarówno do środowiska akademickiego, jak i lokalnego. Autorka publikacji z zakresu komunikacji międzykulturowej, gender i teorii krytycznej. Polska laureatka Nagrody im. Ireny Sendlerowej „Za naprawianie świata” (2010), Europejskiej Nagrody Tolerancji oraz nagrody „Hiacynt” (2008).

Paweł Rudnicki

doktor habilitowany, pedagog, politolog, profesor na Wydziale Studiów Stosowanych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, wiceprzewodniczący Rady Akademickiej DSW oraz dyrektor Szkoły Doktorskiej DSW. Naukowo zajmuje się pedagogiką krytyczną, edukacją alternatywną oraz edukacyjnymi wymiarami działań organizacji pozarządowych i grup nieformalnych. Współpracuje z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się między innymi edukacją globalną, edukacją antydyskryminacyjną oraz prawami człowieka.
Autor monografii: Oblicza buntu w biografiach kontestatorów. Refleksyjność, wyzwalające uczenie się, zmiana (2009) oraz Pedagogie małych działań. Krytyczne studium alternatyw edukacyjnych (2016).

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Wstęp             

Rozdział 1
Społeczne i kulturowe punkty odniesienia  dla badań własnych          

1.1.    W siatce pojęć – homofobia, heteroseksizm, heteronormatywność        
1.2.    Kontekst ogólny – homoseksualność i osoby LGBT w Polsce     
1.3.    Polska szkoła – uwagi ogólne     
1.4.    Uczniowie i uczennice w heteroseksualnym markecie – siła szkolnego przekazu  
1.5.    Przemoc homofobiczna – przegląd badań       

Rozdział 2
Metodologia badań własnych         

Rozdział 3
Dyskurs dotyczący homoseksualności, czyli jak szkoła wytwarza heteronormę     

3.1.    Znacząca nieobecność i cisza         
3.2.    Patologizacja homoseksualności         
3.3.    Homoseksualność jako grzech    
3.4.    Język pogromowy          
3.5.    Bezalternatywna heteroseksualność        
3.6.    Podsumowanie          

Rozdział 4
Praktyki przemocy i prześladowania     

4.1.    Przemoc i prześladowanie w narracjach uczniów i uczennic – przestrzenie, sprawcy, osoby narażone         
4.2.    Przestrzenie – od pełnej sali do szkolnej toalety       
4.3.    Sprawcy i sprawczynie        
4.4.    Osoby narażone na przemoc i prześladowanie    
4.5.    Samopoczucie w reakcji na przemoc i prześladowanie        
4.6.    Reakcje kadry pedagogicznej          
4.7.    Podsumowanie        

Rozdział 5
Strategie przetrwania        

5.1.    Strategie unikowe       
5.2.    Strategie aktywnego oporu         
5.3.    Strategie związane z coming outem        
5.4.    Strategie pośrednie          
5.5.    Podsumowanie          

Rozdział 6
Dyskusja          

6.1.    Dlaczego szkoła potrzebuje zła?         
6.2.    Jak obejść zło? Opór i enklawy        

Zakończenie     

Bibliografia        

Indeks nazwisk         

Podziękowania        

Fragmenty recenzji

Wyłanianiu się podstawowego dla pracy problemu badawczego […] towarzyszyły analizy obejmujące szkołę jako znaczącą przestrzeń kształtowania się uczniowskich tożsamości, społeczne konstruowanie homoseksualności, współczesne klimaty kultury i właściwe im zaplecze sposobów mówienia o osobach nieheteronormatywnych. Autorzy przekonująco uzasadnili powody wyboru obszaru problemowego i przedstawili gruntowne analizy, oparte na dostępnych danych empirycznych oraz aktualnych relacjach badawczych. 

Wyraźne osadzenie badań w epistemologicznej perspektywie krytyczno-interpretatywnej pozwoliło na precyzyjne ukazanie, w jaki sposób przemocowe doświadczenia szkolne ingerują w struktury tożsamości respondentek i respondentów.

[…] kwestią, na którą chciałabym zwrócić uwagę w ocenie publikacji, jest niezwykła staranność prowadzonych analiz. Autorzy z powodzeniem zachowali równowagę pomiędzy językiem codziennych doświadczeń respondentek i respondentów (te części książki będą z pewnością bardzo angażujące dla Czytelników) a wysokim poziomem akademickiego dyskursu. I – co ważne – nie „zgubili” w nim perspektywy respondentek i respondentów.

Fragment recenzji prof. dr hab. Lucyny Kopciewicz 

Każda teza poparta jest odpowiednim fragmentem materiału badawczego, każda jest teoretycznie opracowana, każda wreszcie umieszczona w kontekście naukowym.

[…] powstała publikacja unikatowa, publikacja reprezentująca najlepsze tradycje nauki krytycznej, publikacja zasługująca na wydanie i ze względu na Czytelnika naukowego/Czytelniczkę naukową i na szerokie grono odbiorców chcących zrozumieć, jak „seksualna wojna na górze” wpływa na losy tych najbardziej „na dole” – nieheteroseksualnych uczniów i uczennic.

Fragment recenzji dr. hab. Jacka Kochanowskiego, prof. UW

Żadna szkoła nie może być „strefą wolną od LGBT”. Tymczasem homoseksualni uczniowie i uczennice spotykają się w niej z pogardą i przemocą. Jak to zmienić? Skąd się bierze zło w szkole? Ważna książka autorstwa doświadczonych pedagogów przynosi opartą na faktach diagnozę sytuacji i wskazówki, jak sobie z tym radzić. Polecam!

Marta Abramowicz, reporterka i działaczka społeczna

W odpowiedzi na kasandryczne wizje o ideologii LGBT+ duet Pogorzelska i Rudnicki przedstawia prawdziwe historie nękanej młodzieży. Dokumentując skalę przemocy i ignorancji w polskiej szkole, autorzy pokazują, że kontekst społeczno-polityczny ma realne przełożenie na życie uczniów. Znakomita i potrzebna monografia, która nie mogła ukazać się w lepszym momencie.

Robert Biedroń, poseł do Parlamentu Europejskiego

Szkoła musi być bezpieczną przestrzenią dla wszystkich uczniów – niezależnie od ich orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej. To pozornie oczywiste założenie nie znajduje jednak odzwierciedlenia w rzeczywistości polskiego systemu oświaty. Młode osoby LGBT, zamiast ze wsparciem i akceptacją, spotykają się w środowisku szkolnym z wykluczeniem, dyskryminacją, a nawet przemocą. Eliminacja tych zjawisk jest zadaniem nas wszystkich. Zacznijmy od wysłuchania młodzieży.

dr hab. Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich

Przecież jesteśmy! to przejmujące i wyjątkowo ważne dzieło o szkolnych doświadczeniach młodych osób LGBTQ. Szkoła to dla nich miejsce, gdzie z reguły spotykają się ze stygmatyzacją oraz systemową i fizyczną przemocą. Autorzy w swoich badaniach uwypuklają przemoc, szukają jej przyczyn, zamiast do przemilczania i obojętności zachęcają do wspierania młodych osób LGBTQ, aktywnego zapobiegania przemocy i budowania bezpiecznego środowiska szkolnego. Aby tak się stało, musimy zrobić ten pierwszy krok: otworzyć oczy i dostrzec osoby LGBTQ.

Draginja Nadażdin, Dyrektorka Stowarzyszenia Amnesty International w Polsce

Możemy wybaczyć dziecku, że boi się ciemności, ale prawdziwa tragedia zdarza się wtedy, gdy człowiek dorosły boi się światła. Nawet jeżeli Platon nie wypowiedział wprost tych słów, niezwykle obrazują one podejście do osób LGBT w Polsce. Dlatego na nas, naukowcach, pedagogach i wszystkich wrażliwych na ludzką krzywdę, ciąży szczególna odpowiedzialność: rozumiejąc prawdę jako aletheia, jako odkrywanie tego, co zakryte, musimy niestrudzenie zderzać się z faktami o cierpieniu drugiego człowieka, by poprzez otwieranie oczu – otwierać serca. To właśnie robi ta książka i robi to rewelacyjnie.

Przemysław Staroń, Nauczyciel Roku 2018, wykładowca Uniwersytetu SWPS

Obserwując medialne wypowiedzi obecnych polityków i różnych działaczy społecznych na temat nieheteroseksualnych orientacji jestem zwyczajnie przerażona. Absolutnie nie rozumiem, czemu tym ludziom odmawia się człowieczeństwa, wysyła ich poza granice kraju albo do gazu. Jestem absolutnie przekonana, że taka retoryka w końcu przyniesie coś złego i trudno mi uniknąć myślenia w tym kontekście o holokauście. Prześladowanie kogoś za to, kim jest, czego nie wybierał, co jest dla niego naturalne, po prostu nie mieści mi się w głowie. Mając to wszystko na względzie, zwróciłam uwagę na książkę „Przecież jesteśmy! Homofobiczna przemoc w polskich szkołach – narracje gejów i lesbijek” autorstwa Marzanny Pogorzelskiej i Pawła Rudnickiego. Oboje zajmują się zawodowo tematyką równego traktowania, prawami człowieka i edukacją antydyskryminacyjną. 

Ich książka „Przecież jesteśmy” to studium homofobicznych zachowań, z jakimi spotkać się można w polskich szkołach. Niestety, problem się nasila, dlatego należy o nim mówić jak najgłośniej. Polityka edukacyjna państwa jest taka, że wszyscy, którzy w jakikolwiek sposób odbiegają od normy, są dyskryminowani, doświadczają przemocy psychicznej i fizycznej nie tylko ze strony uczniów, ale również nauczycieli. Autorzy analizują wnikliwie pojęcia homofobii, heteroseksizmu i heteronormatywności, pokazują sytuację osób LGBT w Polsce, skupiając się jednak na ich obecności w szkołach – gimnazjach i szkołach średnich. Pokazują, jakie badania dotyczące tego tematu już przeprowadzono, przedstawiają metodologie własnych dociekań. Cały rozdział poświęcają temu, w jaki sposób systemowo homoseksualność jest stygmatyzowana, traktowana jako patologia, grzech, dziwactwo, choroba, wreszcie jak powietrze, jakby jej nie było.

Najbardziej poruszająca jest jednak część dotycząca prześladowań, jakich doświadczają uczniowie LGBT. Nie ma znaczenia, czy są sami, czy w grupie, na korytarzu, w łazience, czy w klasie na lekcji – w każdym miejscu i w każdej chwili może znaleźć się ktoś, kto będzie wyśmiewał, obrzucał wyzwiskami, naruszał nietykalność cielesną, a w dodatku nie spotka się to z dezaprobatą nauczycieli. Sytuacja niehetoroseksualnych osób jest naprawdę trudna, bardzo często nie znajdują oparcia w otoczeniu, muszą radzić sobie z wykluczeniem i szykanami sami. A przecież to nadal są tylko młodzi ludzie, jeszcze nie dorośli. Mimo tego próbują sobie radzić z tymi sytuacjami w różny sposób – unikanie miejsc i osób, które stanowią zagrożenie, aktywnie stawiają opór, na agresję i kpinę odpowiadają tym samym, stosują też inne, pośrednie sposoby, pozwalające im w miarę normalnie żyć.

Najtrudniejszym momentem w życiu każdego homoseksualisty jest ujawnienie swojej orientacji bliskim. Wiąże się z tym ogromny stres i strach przed odrzuceniem. Czytanie o tych chwilach było dla mnie bardzo emocjonujące. To smutne, że młodzi ludzie muszą ukrywać to, kim są, nie mogą żyć zgodnie ze swoją naturą, czują się gorsi, postrzegani wyłącznie przez pryzmat swojej orientacji. 

Książka uświadamia, jak dużo jest do zrobienia w tym temacie. Potrzebna jest wielka akcja edukacyjna dotycząca LGBT, dzięki której ci ludzie przestaną być traktowani jak odmieńcy. O stan naszej świadomości o homoseksualności autorzy oskarżają głównie kościół katolicki, który jednoznacznie potępia zachowania homoseksualne, wbrew zaleceniom własnego katechizmu, że każdemu człowiekowi należy się szacunek. Przestrzegają też przed nadmierną wiktymizacją, bo z drugiej strony nie jest dobrze, by patrzeć na osoby LGBT, jak na wyłącznie skrzywdzonych. 

W idealnym świecie informacja o czyjejś orientacji homoseksualnej nie powinna wywierać na nas żadnego wrażania, tak jak to się dzieje w przypadku osób heteroseksualnych. Szkoła ma w tej kwestii bardzo wiele do powiedzenia i do zrobienia. Tematu nie można ucinać, pomijać, udawać, że nas to nie dotyczy. Powinniśmy walczyć o równość dla wszystkich. Książka „Przecież jesteśmy!” pokazuje problem, lecz nie daje rozwiązań. Skierowana jest do nauczycieli, ale warto, by przeczytali ją wszyscy rodzice, by sami mogli wskazać odpowiednią drogę swoim dzieciom – tym homo- i heteroseksualnym.

źródło: https://sztukater.pl/ksiazki/item/32074-przeciez-jestesmy.html