HEIDRICH ADOLF

Adolf Zbigniew Heidrich (1899–1983) – ekonomista (specjalista w zarządzaniu dużymi fabrykami), wybitny instruktor harcerski, harcmistrz Rzeczypospolitej, działacz niepodległościowy, ochotnik 1920 roku, podporucznik rezerwy Wojska Polskiego.

Rodzina, dzieciństwo, emigracja

Adolf Heidrich urodził się 10 listopada 1899 roku w Żyrardowie, był synem Augusta i Agnieszki, których rodziny od pokoleń związane były z przemysłem włókienniczym.

W latach 1907–1913 Adolf uczęszczał do wyższej szkoły elementarnej (podstawowej – według dzisiejszej definicji) w Żyrardowie. Po jej ukończeniu przez pół roku uczył się w szkole rosyjskiej. Następnie wstąpił do polskiej siedmioklasowej prywatnej Szkoły Technicznej B. Zielowskiego, gdzie uczył się do grudnia 1914 roku. Tam włączył się w działalność konspiracyjnych organizacji szkolnych skupiających polską młodzież. Zaraz po ukończeniu czternastego roku życia równolegle z nauką pracował zarobkowo, pomagając matce w utrzymaniu domu.

W styczniu 1915 roku rodzina Heidrichów znalazła się w Moskwie, w pierwszej fali wysiedlonych z Królestwa Polskiego. Adolf nie chciał uczęszczać do szkół rosyjskich, a na przełomie stycznia i lutego 1915 roku polskich jeszcze nie było. Podjął więc pracę w biurze znanej warszawskiej firmy „Elibor” – Spółce Akcyjnej Handlowo-Przemysłowej Ł.J. Borkowski, także ewakuowanej do Moskwy, specjalizującej się wówczas w obrocie wyrobami stalowymi i żelaznymi. Przepracował tam półtora roku.

Harcerstwo, Moskwa, Kijów

W styczniu 1916 roku Adolf Heidrich nawiązał kontakt z młodzieżą harcerską uczęszczającą do Szkoły Realnej Polskiego Komitetu Pomocy Ofiarom Wojny, której dyrektorem był znany pedagog i lingwista Władysław Giżycki. Miesiąc później, 7 lutego, Heidrich wstąpił do 1 Moskiewskiej Drużyny Skautów, działającej przy tej szkole. 17 kwietnia 1916 roku zdał egzamin na I stopień. Przyrzeczenie harcerskie złożył 8 maja 1916 roku na ręce ks. Kazimierza Lutosławskiego. We wrześniu 1916 roku bracia Heidrichowie: Adolf, Edmund i Piotr rozpoczęli naukę w szkole realnej.

W marcu 1918 roku został mianowany przez ks. K. Lutosławskiego, komendanta Chorągwi Moskiewskiej, członkiem Harcerskiego Kierownictwa Miejscowego w Moskwie oraz komendantem Domu Harcerskiego, tzw. Stanicy. Jako komendant Stanicy współpracował z ks. Kazimierzem w akcji ukrywania żołnierzy polskich z rozbitego II korpusu gen. Józefa Hallera, przedzierających się do portu w Murmańsku, aby stamtąd popłynąć do Wojska Polskiego we Francji. Przechowywał również na terenie Stanicy powierzone jego pieczy przez ks. Lutosławskiego dokumenty Komendy Harcerskiej i organizacji wojskowych działających w Moskwie. W czerwcu 1918 roku został wysłany wraz ze Stanisławem Kuźnickim na kurs instruktorski do Kijowa, który trwał od 19 czerwca do 23 lipca 1918 roku.

Harcerski Kurs Instruktorski odbył się pod Kijowem w willi „Kiń Grust’” (Rzuć Smutek), a brało w nim udział 78 uczestników i uczestniczek. Po zdaniu egzaminów 21 lipca 1918 roku i złożeniu przyrzeczenia instruktorskiego A. Hei­drich otrzymał 28 lipca nominację na pierwszy stopień instruktorski – instruktora Harcerstwa Polskiego na Rusi i w Rosji... więcej w książce

© Copyright by Marian Miszczuk, 2015, MARIAN MISZCZUK

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

A. HEIDRICH.

O przysposobieniu wojskowem młodzieży harcerskiej.

O przysposobieniu wojskowem młodzieży harcerskiej mówi się już od dłuższego czasu. Przyznać jednak należy, że zainteresowanie instruktorów harcerskich tą sprawą jest bardzo małe, pomimo, że ma ona doniosłe znaczenie dla naszego państwa.

Wielka wojna światowa dowiodła, że nie tyle armje wielkie, stojące na wysokim poziomie wyćwiczenia wojskowego, decydują o zwycięstwie, ile przydatność wojskowa każdego obywatela, inaczej mówiąc przydatność wojskowa całego społeczeństwa. Przydatność ta polega nietylko na praktycznie-wojskowem wyćwiczeniu, lecz znajdują istotną swą podstawę w tężyźnie fizycznej, mocnym charakterze i wysokiem poziomie moralnym człowieka.

Harcerstwo, jako organizacja wychowawcza, w tej właśnie dziedzinie ogromne może oddać usługi, co zresztą już dowodnie dało się stwierdzić w 1920 r., kiedy to młodzież harcerska niemały wzięła udział w odparciu nawały bolszewickiej z pod murów stolicy. Duże poczucie obowiązku, ogromny zapał, gorące i świadome ukochanie Ojczyzny w połączeniu z przeciętnie lepszem niż u młodzieży nieharcerskiej wyrobieniem fizycznem i praktycznem wyćwiczeniem, umożliwiło młodzieży harcerskiej w pułkach ochotniczych bez specjalnego przygotowania zajmować stanowiska podoficerskie, a nieraz nawet oficerskie. Niejednokrotne wyróżnianie pojedyńczych harcerzy i grup harcerskich w rozkazach wyższych dowódców wojskowych świadczy wymownie o lepszej przydatności wojskowej młodzieży harcerskiej w porównaniu z młodzieżą nieharcerską. „Aczkolwiek stwierdzić należy, że ogólnie biorąc młodzież nasza jest fizycznie nieprzygotowana, do trudów na długą metę niezdolna. Dlatego straty były większe, niż gdyby młodzież była przygotowana. Przygotowanie fizyczne jest nieodpowiednie, trzeba hartować więcej i ćwiczyć może metodyczniej. Zwłaszcza do dłuższych marszów młodzież jest nieprzygotowana, bo to też jest rzecz najtrudniejsza i każdy żołnierz woli krótki marsz i walkę od długich męczących marszów”. W tych słowach J. Hallera, wypowiedzianych na otwarcie V Zjazdu Naczelnej Rady Harcerskiej, zawarte są wskazówki w jakim kierunku należy działać, ażeby młodzież nasza na przyszłość lepiej mogła spełnić obowiązek obrońcy Ojczyzny z bronią w ręku.

Należy przeto dać jej oprócz podstaw moralnych i duchowych, podstawy fizyczne. Z tych to względów podjęło Min. Spraw. Wojsk. na szeroką skalę pomyślaną akcję przysposobienia wojskowego młodzieży, w znacznym stopniu opierając się na tak zwanych „organizacjach upoważnionych do prowadzenia przysposobienia wojskowego” do których i Harcerstwo zostało zaliczone. Na szeregu konferencyj, które odbyły się pomiędzy przedstawicielem M. S. Wojsk. i Naczelnictwa ZHP, zostały opracowane „zasady współpracy związku Harcerstwa Polskiego z Ministerstwem Spraw Wojskowych” (patrz „Wiad. Urzęd. rok 1923” № 4 L.34—35). Pozatem zostały wprowadzone do programów harcerskich ćwiczenia o znaczeniu wojskowem, a na wojskowo przydatne baczniejszą zwróconą uwagę. Starano się sprawę przysposobienia wojskowe włączyć do programów harcerskich kursów instruktorskich. W r. 1923 obowiązywało na kursach instruktorskich przysposobienie wojskowego w myśl listu okólnego G.   K.   M.    l.   7 dn. 27.VI (patrz Wiad. Urzęd. № 7 r. 1923, str. 92—93). Rozkaz G.   K.   M. l.   2 z dnia 5.III 1923 r. („Wiad. Urzęd.” — 4, str. 37) w sprawie organizacji hufców miał przedewszystkiem na celu ustalenie form kontaktu między oficerami instrukcyjnymi a drużynami. Również w „Instrukcji w sprawie raportów w Z.   H.   P.” zwrócono uwagę na przysposobienie wojskowe młodzieży harcerskiej, wprowadzając do raportów odpowiednie rubryki i pytania („Wiad. Urzęd.” № 5 str. 46 i 64—65).

Z tego wszystkiego wynika, że już niejedno w związku z przysposobieniem wojskowem młodzieży harcerskiej zostało dokonane, brak tylko rzeczy najważniejszej — zainteresowania instruktorów harcerskich tą sprawą i czynniejszego, niż dotychczas, udziału instruktorów w tej dziedzinie naszej pracy.

Chciałbym na tym miejscu przedewszystkiem zwrócić uwagę referentów wojskowych przy Komendach Chorągwi na konieczność bardziej intensywnej działalności ich w kierunku wciągnięcia całej młodzieży w wieku ponad 16 lat do ćwiczeń wojskowych i wojskowo-przydatnych. Powinno się stać punktem honoru naszego, ażeby każdy harcerz 18 letni był dobrym żołnierzem, niczem więcej tylko dobrym żołnierzem, a więc fizycznie silnym i zdrowym, sprawnym w praktykach wojskowych, o wysokim poziomie moralnym i mocnym charakterze.

Dla bliższego zapoznania się z przysposobieniem wojskowem młodzieży harcerskiej przeczytaj uważnie instrukcje, o których wyżej mowa, i broszurkę dha St. Sedlaczka „Przysposobienie wojskowe młodzieży”. Warto też czytać tygodnik „Stadjon”, wydawany przez podpułkownika D-ra Wł. Osmólskiego.).

Nie jest prawdopodobnie przypadkiem, że Oficyna Wydawnicza „Impuls” wydając serię „Przywrócić Pamięć” wznawia książki dotyczące przysposobienia wojskowego w harcerstwie. Po publikacji „Przysposobienie wojskowe harcerek” ukazała się na rynku pozycja autorstwa Adolfa Heidricha pt. „Przysposobienie wojskowe w harcerstwie”. Już sama sylwetka autora powinna wzbudzić zainteresowanie. Jeden z niewielu instruktorów, którzy w okresie międzywojennym otrzymał stopień Harcmistrza Rzeczypospolitej, Naczelnik Głównej Kwatery Męskiej, zięć gen. Aleksandra Osińskiego, który był wiceprzewodniczącym ZHP.

W czasie urlopu ze służby harcerskiej, spowodowanego odbywaniem przeszkolenia wojskowego, opracował program przysposobienia wojskowego I stopnia, który stał się podstawą do prowadzenia tego typu szkolenia w Organizacji Harcerzy. Biorąc pod uwagę zniechęcenie części środowiska harcerskiego do elementów szkolenia wojskowego, spowodowane trwającymi przez ponad sześć lat walkami na ziemiach polskich stanął on przed trudnym zadaniem. Zachęcenie i wyszkolenie odpowiednio dużej liczby instruktorów (drużynowych), którzy mogliby prowadzić przynajmniej część zajęć z harcerzami mającymi ukończone 16 lat wymagało nie tylko silnej woli, ale także sporego wysiłku organizacyjnego. Przezwyciężenie silnego nurtu pacyfistycznego było wyzwaniem nie tylko dla władz harcerskich, ale także władz państwowych, które musiały myśleć perspektywicznie o ewentualnym konflikcie zbrojnym i związanymi z tym wyzwaniami dotyczącymi uzupełniania rezerw osobowych.

Przedstawiony w książce zakres działania stanowi doskonały materiał do prześledzenia elementów szkolenia oraz rozłożenia ich w trakcie roku pracy. Gdyby dziś przejrzeć programy szkolenia organizacji o charakterze proobronnym, to okazałoby się, że nie poświęcają one obecnie w trakcie pierwszego roku szkolenia nawet połowy czasu na zajęcia opisane w wydawnictwie. Biorąc pod uwagę, że dziś już praktycznie nie szkoli się w walce na bagnety, to i tak obszerność i szczegółowość zajęć budzi szacunek. Każdy z elementów szkolenia rozpisany jest na godzinowy plan, który uzupełniony jest wskazówkami dla instruktorów. Ponadto przedstawiony jest rozkład zajęć na czas roku szkolnego od września do czerwca, ze wskazaniem na rodzaj zajęć prowadzonych w poszczególnych tygodniach.

Stałym elementem reprintów wydawanych przez Oficynę „Impuls” jest zamieszczenie biogramu autora, który opracował Marian Miszczuk, dzięki czemu P.T. Czytelnicy mogą bliżej zapoznać się z życiorysem jednego z najwybitniejszych instruktorów z okresu międzywojennego

Pozycja powinna znaleźć szeroki krąg odbiorców. Oprócz środowiska harcerskiego warto, aby zainteresowali się nią wszyscy ci, którzy związani są z działalnością organizacji przygotowujących do służby w formacjach mundurowych, poczynając od osób na najniższym szczeblu łańcucha dowodzenia, a na pracownikach Ministerstwa Obrony Narodowej czy MSWiA kończąc.

Dariusz Nowiński

http://www.jpilsudski.org/recenzje-ksiazek-historycznych/item/2419-przysposobienie-wojskowe-w-harcerstwie

Ocena recenzenta Temat i treść - 8/10

Język, styl, kompozycja tekstu – 8/10

Forma wydawnicza - 9/10