Sacher Wiesława

Aleksandra Profesor Uniwersytetu Śląskiego, absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu (obecnie Akademii Muzycznej). Doktorat i habilitację uzyskała w dziedzinie nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogiki. Autorka kilku książek, kilkudziesięciu artykułów naukowych obejmujących szeroko rozumianą pedagogikę muzyczną z implikacjami dla procesów rozwojowych dzieci o harmonijnym i nieharmonijnym rozwoju, redaktorka wielu prac zbiorowych. Pracuje w Instytucie Pedagogiki na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego. W latach 2007-2011 pracowała w Wyższej Szkole Administracji w Bielsku-Białej na Wydziale Nauk Humanistycznych i Studiów Międzynarodowych.

Wprowadzenie 

Rozdział I

Źródła pedagogiki muzyki i jej miejsce wśród nauk o wychowaniu

1.1. Filozoficzne źródła powszechnego kształcenia muzycznego    

1.2. Praktyka pedagogiczna jako źródło wiedzy teoretycznej o powszechnym kształceniu muzycznym   

1.2.1. Naukowe uzasadnienia dla powszechnej edukacji muzycznej   

1.3. Pedagogika muzyki w systemie nauk    

1.3.1. Przedmiot badań prowadzonych w obszarze pedagogiki muzyki    

1.4. Metodologia i metodyka badań w pedagogice muzyki  

Rozdział II

Badania nad powszechnym kształceniem muzycznym

2.1. Badania nad rozwojem muzycznym  

2.2. Badania nad zdolnościami muzycznymi  

2.3. Rozwój dyspozycji umysłowych i fizycznych w związku z kształceniem muzycznym 

2.4. Preferencje muzyczne dzieci i młodzieży

2.5. Emocjonalny aspekt powszechnego kształcenia muzycznego   

2.6. Skuteczność nauczania muzyki w szkolnictwie ogólnokształcącym   

2.7. Nauczyciel muzyki w przedszkolach i szkołach ogólnokształcących 

2.8. Koncertowa edukacja muzyczna 

Rozdział III

Teoretyczne podstawy powszechnego kształcenia muzycznego

3.1. Pojęcia w obszarze pedagogiki muzyki 

3.2. Kształcenie i wychowywanie muzyką jako podstawowa kategoria myślenia o powszechnym kształceniu muzycznym   

3.3. Podstawowe założenia teorii powszechnego kształcenia muzycznego 

3.4. Cele powszechnego kształcenia muzycznego

3.5. Treści powszechnego kształcenia muzycznego   

3.6. Formy i metody realizacji powszechnego kształcenia muzycznego   

3.7. Uwarunkowania procesu powszechnego kształcenia muzycznego 

3.8. Kształcenie i wychowywanie muzyką jako źródło wszechstronnego rozwoju 

3.8.1. Kształcenie zdolności muzycznych w kontekście ogólnego rozwoju umysłowego 

3.8.2. Kształtowanie osobowości ucznia w procesie kształcenia muzycznego 

3.8.3. Rozwijanie motywacji w procesie kształcenia muzycznego 

3.8.4. Kształtowanie emocjonalności w procesie kształcenia muzycznego  

3.8.5. Rozwijanie kreatywności w procesie kształcenia muzycznego   

3.8.6. Kształtowanie postaw społecznych w procesie kształcenia muzycznego 

3.9. Kształcenie i wychowywanie muzyką w profilaktyce i terapii zaburzeń rozwojowych 

3.9.1. Nauczyciel muzyki wobec wiedzy o rozwoju ogólnym i muzycznym dziecka 

Rozdział IV

Pozaszkolne kształcenie muzyczne

4.1. Równoległe kształcenie muzyczne jako forma spędzania wolnego czasu 

4.2. Miejsce koncertów muzyki artystycznej dla dzieci i młodzieży na współczesnej mapie kulturalnej Polski i wybranych krajów świata 

4.3. Media w kreowaniu postaw dzieci i młodzieży wobec muzyki 

Rozdział V

Systemy powszechnej edukacji muzycznej w niektórych krajach Europy i świata

5.1. Próba klasyfikacji systemów powszechnego kształcenia muzycznego   

5.2. Wybrane systemy powszechnego kształcenia muzycznego 

Refleksja końcowa   

Bibliografia   

Źródła internetowe 

Znacie państwo pewnie to powiedzenie: "Słoń ci nadepnął na ucho". Albo to "Śpiewać każdy może". Ale zanim staniemy się wrażliwi na muzykę i będziemy potrafili zaśpiewać swoją ulubioną piosenkę czy zanucić melodię, bezwzględnie musimy przejść powszechne kształcenie muzyczne.

Od najmłodszych już lat, nawet w okresie prenatalnym, płód, a potem dziecko słuchające muzyki, staje się bardziej uwrażliwione, dzięki temu jego psychika zyskuje na emocjonalności, a mózg wszechstronnie się aktywizuje. Takie dziecko szybciej wsłuchuje się w język, zapamiętuje teksty. Po prostu rozwija się szybciej. Również nauka gry na instrumencie wpływa pozytywnie na wyniki w nauce, szczególnie czytanie ze zrozumieniem.

Ideę oraz postulat powszechnego wychowania muzycznego datować możemy od opublikowania przez Jana Amosa Komeńskiego jego "Wielkiej dydaktyki" (1657),w której zawarł myśl iż "śpiewanie powinno być obowiązującą powszechnie formą pracy pedagogicznej ze wszystkimi dziećmi", gdyż rozwój muzyczny takiego dziecka pogłębia jego spostrzegawczość i wrażliwość.

Na podstawie badań pedagogiki muzycznej i jej praktyki edukacyjnej opracowano czterostopniowy poziom rozwoju muzycznego dziecka:

- opanowywanie

- imitację

- zabawę twórczą

- metapoznanie

Każdy z nich w miarę opanowywania zmysłowych doświadczeń; prób dźwiękowych, reakcji na barwę i dynamikę prowadzi nieuchronnie do imitacji czyli wykorzystania własnej ekspresji i naśladownictwa. Następnie dziecko w oparciu o tą wiedzę poszukuje własnych pomysłów na zabawę twórczą. Może to prowadzić do częściowego regresu jego własnej spontaniczności. ale na etapie metapoznania z powrotem włączają się na bazie ich poznanych umiejętności tworzenia własnych pomysłów muzycznych, czy to kompozytorskich, czy też interpretacyjnych i wykonawczych.

Na bazie tych doświadczeń oparto późniejsze zasady powszechnej edukacji muzycznej. Jak ważny jest to element w edukacji dziecka, świadczą o tym różnego rodzaju badania i sprawdziany. To one uwiarygadniają postulatywność powszechnej edukacji muzycznej dzieci i młodzieży szkolnej. Dzieci nimi objęte są lepsze na każdym polu sprawdzalności wiedzy szkolnej.

Słuchanie muzyki, jej interpretacja, szukanie własnej linii melodycznej otwiera w takim dziecku pozytywną emocjonalność. Ponieważ zdolność słuchania staje się głównym kanałem odbierania instrukcji przekazywanej wiedzy. Potwierdzono zależność między nauczanie muzyki a rozwojem inteligencji ogólnej u takich dzieci. Dotyczy to w szczególności dzieci przed siódmym rokiem życia, gdyż ma to kluczowe znaczenie w rozwoju ich struktur mózgowych. Stymuluje to różne jego części do lepszego przetwarzania informacji napływających z zewnątrz. Takie dzieci potrafią nie tylko zapisać i zapamiętać wartość nut, ale także posiadają świadomość, że różne znaki graficzne odpowiadają różnemu czasowi trwania dźwięków. To usprawnia ich myślenie abstrakcyjne i przestrzenne.

Ważnym czynnikiem w powszechnym wychowaniu muzycznym jest jego psychoterapeutyczna rola. Wzmacnia ona osobowość ucznia, jego wrażliwość przekłada się na większą odporność jeśli żyje on w niekorzystnych warunkach życia i lepiej radzić sobie w sytuacjach stresowych.

Patrząc na to od strony socjologicznej musimy rozpatrywać to zjawisko z punktu widzenia dziecka na wielu płaszczyznach. Od strony szeroko pojętej kultury muzycznej danego społeczeństwa; jej miejsca w ich życiu, po jego lepsze uspołecznienie w kontaktach interpersonalnych, a także większą odporność na marketingową manipulację ze strony ze strony tzw. kultury popularnej.

W Polsce po 1992 roku na skutek poronionych pseudo reform MEN odszedł od koncepcji powszechnej edukacji muzycznej. Mimo iż udowodniono, że wpływa ono pozytywnie na rozwój emocjonalny, umysłowy dzieci i młodzieży ale również rzutuje na kształtowanie się ich postaw społecznych. Rozwija umiejętność współpracy w grupie, pogłębia satysfakcję ze wspólnego sukcesu, pobudza kreatywność i spontaniczność. Rozwija wyobraźnię.

Niestety, jak wskazuje Autorka, tendencja ograniczania powszechności edukacji muzycznej przyszła do nas z Europy. Globalny człowiek bez tej wiedzy łatwiej poddaje się wszelkim manipulacjom, w tym marketingowym, które wprost skazują go na słuchanie tego co jest w danym momencie modne, a nie to co chciałby usłyszeć młody człowiek mając w miarę uformowany gust i muzyczną wiedzę. Oczywiście wszelkiej maści lewicowi naprawiacze świata powiedzą, że ta wiedza, to zamach na jego własną wolę. Że lepiej iść z prądem niż pod prąd. Ale ten brak powszechnej edukacji muzycznej skutkuje społeczną głuchotą, nie tylko na muzykę, ale na odbiór świata jako instrumentu, na którym przy odrobinie słuchu i wiedzy potrafimy skomponować i rozegrać na pięciolinii przeznaczenia swoje własne bezcenne życie.

Gabriel Leonard Kamiński
źródło: http://www.ksiazka.net.pl/index.php?id=49&tx_ttnews[tt_news]=17542

Autorka pracy [...] włożyła ogromny wysiłek, aby zebrać i uporządkować problemy związane z powszechną edukacją muzyczną w Polsce oraz nadać im nowy wymiar. Zrozumienie problematyki, rozległa wiedza autorki – zapewne związana z rzetelnym przygotowaniem muzycznym i pedagogicznym – sprawiają, że książka jest bogatym źródłem wiedzy o kształtującej się nowej subdyscyplinie pedagogicznej, jaką jest pedagogika muzyki. Piszącej te słowa wydawało się niegdyś, że stworzenie takiej pracy przerasta możliwości jednego autora, jednak okazuje się, że stało się to możliwe.

Z recenzji dr hab. Małgorzaty Suświłło, prof. UWM

Lektura pracy budzi szacunek i uznanie za ogrom wiedzy przekazywanej w sposób usystematyzowany przez Autorkę. Struktura pracy i podział materiału treściowego są przejrzyste i logiczne. W poszczególnych rozdziałach i podrozdziałach Autorka omawia kolejno zagadnienia z obszaru wyznaczonego tytułem pracy. Czyni to jasno i klarownie, posiłkując się bogatym materiałem źródłowym. I na to chciałbym zwrócić szczególną uwagę. Imponują […] skala i zakres korzystania z różnych opracowań naukowych, prac badawczych i ich wyników, z wyraźną przewagą najnowszych opracowań i doniesień naukowych opublikowanych w kraju i za granicą. Świadczy to o znakomitej orientacji Autorki w literaturze przedmiotowej i stanie badań nad omawianą problematyką, a równocześnie czytelnikowi dostarcza bogatej wiedzy o dotychczasowym dorobku naukowym w zakresie pedagogiki muzyki.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Jerzego Kurcza

Któż z nas nie zna pięknych aforyzmów: Muzyka łagodzi obyczaje, Muzyka budzi w sercu pragnienie dobrych czynów czy Muzyka to odzwierciedlenie głębi duszy. Jako dziedzina sztuk pięknych, wpływająca na psychikę człowieka przez dźwięki, bezsprzecznie kojarzy się z harmonią, delikatnością, subtelnością i wyczuciem. By posiadane przez człowieka uzdolnienia muzyczne mogły być odpowiednio wykorzystane, należy je od najmłodszych lat starannie i systematycznie rozwijać. Nie może się więc obyć bez kształcenia muzycznego, tylko wówczas bowiem możliwym będzie sprzeciwianie się traktowaniu muzyki jako produktu przynoszącego niemałe zyski.

Oddana do rąk czytelnika obszerna publikacja Pedagogika muzyki wyjaśnia w sposób usystematyzowany i szczegółowy, co daje nabierająca coraz większych „rumieńców” subdyscyplina pedagogiczna, jaką jest pedagogika muzyki. Omawiając szeroko teoretyczne podstawy powszechnego kształcenia muzycznego, publikacja ma na celu podniesienie poziomu kultury muzycznej w polskim społeczeństwie. W pięciu kolejnych rozdziałach znalazły się spostrzeżenia, które Wiesława Aleksandra Sacher oparła o wieloletnie doświadczenia ze swojej pracy nauczyciela, wykładowcy akademickiego oraz pracownika naukowo-dydaktycznego. Można więc liczyć na to, że podane treści są jak najbardziej sprawdzone.

Wszystkie rozdziały tworzą spójną całość. Rozpoczynając od analizy wybranych poglądów filozoficznych, sięgających czasów sprzed naszej ery, autorka podkreśla wpływ muzyki na człowieka, funkcjonującego w każdym obszarze kulturowym. W praktyce pedagogicznej dostrzega źródło wiedzy teoretycznej o powszechnym kształceniu muzycznym oraz umiejscawia pedagogikę muzyki w systemie nauk. Nie zapomina również o metodologii i metodyce badań. W kolejnych rozdziałach omawia preferencje muzyczne dzieci i młodzieży, aspekt emocjonalny oraz edukację muzyczną (analizie został także poddany poziom przygotowania zawodowego nauczycieli). Ważnym elementem stało się dostrzeżenie potrzeby kształtowania osobowości, emocjonalności i kreatywności oraz odpowiednich postaw społecznych. W lekturze zostały również omówione wybrane systemy edukacji muzycznej w niektórych krajach Europy i świata.

Pedagogika muzyki to obszerna i specjalistyczna publikacja. Szczegółowe opisy licznych badań, mnóstwo przypisów oraz wyczerpująca bibliografia polsko- i obcojęzyczna wskazują na ogrom pracy włożonej przez autorkę w przygotowanie książki. Tekst został wzbogacony o tabele, schematy, rysunki i wyliczenia. Do każdego z nich podano dokładne źródło. Poszczególne rozdziały zakończono krótkim podsumowaniem. Lektura zainteresuje przede wszystkim nauczycieli muzyki i studentów pedagogiki. Każdy, kto po nią sięgnie, odnajdzie bogate materiały, z których bez wątpienia skorzysta.

Danuta Szelejewska
źródło: http://www.granice.pl/recenzja,pedagogika-muzyki--teoretyczne-podstawy-powszechnego-ksztalcenia-muzycznego,6457