Hejwosz Daria

adiunkt w Zakładzie Socjologii Edukacji na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z socjologią edukacji i pedagogiką porównawczą. Autorka szeregu tekstów podnoszących problemy relacji między edukacją a społeczeństwem, a w szczególności analizujących funkcje szkolnictwa wyższego w różnych regionach świata. W trakcie swoich zagranicznych wyjazdów studyjnych przebywała m.in. na University of London, Ruprecht-Karls Universität Heidelberg, Humboldt-Universität zu Berlin oraz Universiteit Utrecht.

Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Przedmowa

Wstęp

Część I

Uniwersytet i elity. Teoretyczne podstawy analiz

Rozdział 1

Socjologiczne interpretacje edukacji

1. Teorie równowagi społecznej

1.1. Teoria funkcjonalno-strukturalna

1.2. Merytokratyczne wizje rzeczywistości i ich krytyka

2. Teorie konfliktu

2.1. Teoria reprodukcji kulturowej Pierre’a Bourdieu i Jeana-Claude’a Passerona

2.2. Teoria reprodukcji ekonomicznej Samuela Bowlesa i Herberta Gintisa

Rozdział 2

Elita i elitarność jako kategorie teoretyczne

1. Struktura społeczna jako kategoria teoretyczna

2. Elita jako kategoria teoretyczna Teorie elit 2.1. „Krążenie elit” według Vilfreda Pareta

2.2. „Klasa rządząca” według Gaetana Moski

2.3. Opis struktury życia kulturalnego w społeczeństwie liberalnym Karla Mannheima

2.4. „Elity strategiczne” Suzanne Keller

2.5. „Elita władzy” Charlesa Wrighta Millsa

Rozdział 3

Ideał człowieka wykształconego

Część II

Uniwersytet we współczesnym społeczeństwie

Rozdział 1

Trzy koncepcje uniwersytetu

Rozdział 2

Społeczne funkcje uniwersytetu

1. Socjalizacyjna funkcja 2. Selekcyjna funkcja

3. Badawcza funkcja Rozdział 3 Dylematy rozwoju współczesnej edukacji uniwersyteckiej

1. Wyzwania stojące przed uniwersytetem w XXI wieku

2. Kondycja współczesnego uniwersytetu – rekonstrukcja debaty

3. Komercjalizacja współczesnej edukacji wyższej

Część III

Edukacja uniwersytecka i kształcenie elit – studia przypadków

Rozdział 1

Uniwersytet Harvarda 1. Uniwersytet i społeczeństwo amerykańskie

2. Miejsce i rola elity w społeczeństwie amerykańskim

3. Historia Uniwersytetu Harvarda – struktura organizacyjna

4. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu Harvarda

5. Proces kształcenia na Uniwersytecie Harvarda

6. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem Harvarda

7. Uniwersytet Harvarda i kształcenie elity społecznej Podsumowanie

Rozdział 2

Uniwersytet w Oksfordzie

1. Uniwersytet i społeczeństwo brytyjskie

2. Miejsce i rola elit w społeczeństwie brytyjskim

3. Historia Uniwersytetu w Oksfordzie

4. Struktura organizacyjna Uniwersytetu w Oksfordzie. Istota systemu kolegialnego

5. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu w Oksfordzie 6. Proces kształcenia na Uniwersytecie w Oksfordzie. Istota systemu tutorialnego

7. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem w Oksfordzie

8. Uniwersytet w Oksfordzie i kształcenie elity społecznej Podsumowanie

Rozdział 3

Uniwersytet w Tokio – „Todai”

1. Uniwersytet i społeczeństwo japońskie

2. Miejsce i rola elit w społeczeństwie japońskim

3. Historia i struktura organizacyjna Uniwersytetu w Tokio

4. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu w Tokio

5. Proces kształcenia na Uniwersytecie w Tokio

6. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem w Tokio

7. Uniwersytet w Tokio i kształcenie elit społecznych

Podsumowanie

Rozdział 4

Uniwersytet im. Ruprechta Karola w Heidelbergu

1. Uniwersytet i społeczeństwo niemieckie w ujęciu historycznym

2. Miejsce i rola elity w społeczeństwie niemieckim

3. Historia i struktura organizacyjna Uniwersytetu w Heidelbergu

4. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu w Heidelbergu na niemieckim tle porównawczym

5. Proces kształcenia na Uniwersyteciew Heidelbergu

6. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem w Heidelbergu. Pomiędzy Inicjatywą Doskonałości a walką o utrzymanie idei Humboldta

7. Uniwersytet w Heidelbergu i kształcenie elity społecznej

Podsumowanie

Rozdział 5

Uniwersytet w Kapsztadzie

1. Uniwersytet i społeczeństwo. Ideologia apartheidu

2. Miejsce i rola elity w Republice Południowej Afryki

3. Historia i struktura organizacyjna Uniwersytetu w Kapsztadzie

4. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu w Kapsztadzie

5. Proces kształcenia na Uniwersytecie w Kapsztadzie

6. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem w Kapsztadzie

7. Uniwersytet w Kapsztadzie i kształcenie elit społecznych Podsumowanie

Rozdział 6

Uniwersytet w Buenos Aires

1. Uniwersytet i społeczeństwo argentyńskie

2. Historia i struktura organizacyjna Uniwersytetu w Buenos Aires

3. Selekcyjna funkcja Uniwersytetu w Buenos Aires

4. Wyzwania stojące przed Uniwersytetem w Buenos Aires

Podsumowanie

Zakończenie

Bibliografia

Z przyjemnością piszę tę krotką przedmowę do znakomitej książki doktor Darii Hejwosz Edukacja uniwersytecka i kreowanie elit społecznych. Ta młoda, wspaniale zapowiadająca się badaczka relacji między edukacją a społeczeństwem potwierdziła w niej jeszcze raz swoje intelektualne predyspozycje do prowadzenia dyskursu naukowego.

Książka ta z pewnością nie będzie leżała spokojnie przez dekady na bibliotecznych półkach (i nie zaistnieje jedynie w spisie publikacji jej Autorki). Będzie czytana, przywoływana w dyskusjach i cytowana. Jest to dzieło bardzo interesujące i interdyscyplinarne. Autorka swobodnie porusza się po poszczególnych problemach, ujawniając przy tym nadzwyczajną zdolność do konstruowania narracji wartkich i osadzonych w najlepszych tradycjach socjologii edukacji i pedagogiki porównawczej. Prowadzi czytelnika przez rzeczywistości uniwersyteckie słynnego amerykańskiego Harvardu, tokijskiego Todai, brytyjskiego Oxfordu, niemieckiego Heidelbergu, a także Uniwersytetów w Buenos Aires i w Kapsztadzie.

Omawia dynamiczne relacje między dążeniami do demokratyzacji edukacji na poziomie wyższym a tradycyjną orientacją uniwersytecką na kreowanie elit.

Jest to więc książka o selekcyjnej i stratyfikacyjnej funkcji współczesnej edukacji wyższej, ale nie tylko. Daria Hejwosz ukazuje także wiele paradoksów i kontrowersji, które wyłaniają się w związku z presjami, które wywiera na uniwersytety społeczno-ekonomiczny system „późnego kapitalizmu”. Ponadto potrafi trafnie umieszczać swoje rozważania w kontekście przyjętych uprzednio założeń teoretycznych.

Książka pozbawiona jest jakiegokolwiek „moralizatorstwa”; Autorka nie odpowiada też na pytanie: „jaki powinien być uniwersytet?”. Jej otwarte narracje zawierają natomiast swoiste zaproszenie do dyskusji – również w odniesieniu do sytuacji szkolnictwa wyższego w Polsce.

Jestem pod wrażeniem erudycji Autorki i jej umiejętności syntetycznego wykorzystania ogromnego materiału badawczego, który zgromadziła podczas swoich wyjazdów studyjnych za granicę. Nie ulega też wątpliwości, że publikacja ta stanowi preludium do dalszej akademickiej kariery.

Lektura tej książki dała mi ogromną przyjemność intelektualną i jestem przekonany, że takie same odczucie będą mieli wszyscy czytelnicy.

Prof. zw. dr hab. Zbyszko Melosik